ՀՀ-ն պետք է Եվրասիական տնտեսական միությանը ոչ պակաս, քան ԵՏՄ-ն՝ ՀՀ-ին. Արմեն Աշոտյան

Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը, պատասխանելով լրագրողների հարցերին, բացառեց այն տարբերակը, որ Հայաստանը ԵՏՄ-ին անդամակցելու համար մաքսային սահման կդնի ՀՀ-ի և ԼՂՀ-ի միջև։ «Չեմ պատկերացնում հայաստանյան որևէ կուսակցության ներկայացուցիչ, որը նման աբսուրդային գաղափարը կարող է լուրջ ընդունել և իրոք քննարկել»,-ի պատասխան Tert.am-ի հարցման՝ նշեց նա։ Աշոտյանը վստահեցրեց, որ Ադրբեջանից կախված չէ Հայաստանի անդամակցության խնդիրը։ «Կարծում եմ, որ Հայաստանը երեկ մատնանշված ժամկետներում կմիանա ԵՏՄ-ին, և 2015թ.-ի հունվարի մեկից կլինի այդ միության լիիրավ անդամ»,-նշեց նա՝ հայտարարելով, թե Հայաստանը պետք է Եվրասիական միությանը ոչ պակաս, քան Եվրասիական միությունը՝ Հայաստանին։

-Պարոն Աշոտյան հնարավոր տարբերակ հարմարո՞ւմ եք, որ Հայաստանի և ԼՂՀ-ի միջև կդրվի մաքսային սահման Եվրասիական տնտեսական միության անդամակցելու համար։

-Ի սկզբանե այդ տարբերակը տարբերակ չէ Հայաստանում բնակվող և աշխատող, առավել ևս՝ քաղաքականությամբ զբաղվող և ոչ մի գործչի համար։ Ես չեմ պատկերացնում հայաստանյան որևէ կուսակցության ներկայացուցիչ, որը նման աբսուրդային գաղափարը կարող է լուրջ ընդունել և իրոք քննարկել։ ՀՀ-ն և ԼՂՀ-ն միասնական տարածք է, մենք ունենք, այո, երկու պետություն, բայց միասնական տնտեսական տարածք է, միասնական կրթական տարածք է, միասնական մշակութային տարածք է, այս պարագայում նաև միասնական պաշտպանական տարածք է, որովհետև Հայաստանը բազմիցս հայտարարել է, որ երաշխավորն է Արցախի բնակչությանն ու անվտանգությանը։

-Ձեր կարծիքով՝ երեկ Աստանայում երեք նախագահներն ինչո՞ւ չքննարկեցին Սերժ Սարգսյանի հետ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևի նամակը։

-Ես չեմ կարծում, որ մենք նման հարցադրման իրավունք ունենք, որովհետև առհասարակ նամակներն անձնական կատեգորիա են, երկրորդ՝ ես նման կատեգորիկ պնդում չէի անի և երրորդ՝ քանի որ ես այնուհանդերձ կողմնակից եմ, որ Հայաստանը դառնա Եվրասիական ընդհանուր տնտեսական միության մաս, զերծ կմնամ առավել կտրուկ մեկնաբանություններից։ Մի օրինակ կբերեմ, վստահաբար յուրաքանչյուրդ մի հարևան, բարեկամ կամ ընկեր կարող եք ունենալ, որն այդքան էլ սիրված չէ այլոց կողմից, բայց պարբերաբար Ձեզ մի բան է խնդրում, այսպես ասած բզբզում է, դուք ստիպված ինչ-որ մի բան անում եք, ասելու համար, որ արել եմ։ Ես կարծում եմ, որ այս հոգեբանական գործոնները կարող էին լինել նաև այս պարագայում։ Ակնհայտ է նաև հետևյալը, որ Ադրբեջանի իշխանությունները մեծ խանդով են վերաբերում Հայաստանի անդամակցությանը ԵՏՄ-ին և հասկանում են դրա բոլոր հետևանքները, և ակնհայտ է հանրապետության ներսում գտնվող բոլոր քննադատների համար, որ եթե ԵՏՄ-ի անդամակցությունը վատը լիներ, կործանարար լիներ, բացասական հետևանքներ լիներ, ապա վստահաբար Ադրբեջանի իշխանությունները հաճույքով կհետևեին, թե ինչպես է Հայաստանը կատարում այդ քննադատների սխալ աշխարհաքաղաքական ընտրությունը, թե ինչպես է տանում փակուղի կամ կործանվում։ Ադրբեջանի իշխանությունների նման ռեակցիան ակնհայտորեն հաստատում է ևս մեկ անգամ, որ իրենք լավ են հաշվել Հայաստանի համար բոլոր արդյունքները՝ և՛ քաղաքական, և՛ տնտեսական, և՛ ռազմական, որոնք ի հայտ կգան անդամակցությունից հետո և դրա համար ամեն կերպ փորձում են կանխել։ Կանխել, բնականաբար, չի հաջողվելու, որովհետև Ադրբեջանից չէ կախված անդամակցության խնդիրը, և կարծում եմ, որ Հայաստանը երեկ մատնանշված ժամկետներում կմիանա ԵՏՄ-ին և 15 թ-ի հունվարի մեկից կլինի այդ միության լիիրավ անդամը։

-Պարոն Աշոտյան, իսկ ճիշտ չի՞ լինի այս պահից սկսած, օրինակ, Վրաստանի նախագահն էլ մի նամակով դիմի Սերժ Սարգսյանին և ասի, որ Ռուսաստանին ընդունեք այն կազմով, որը, օրինակ, նվազագույնը մինչև Ղրիմն էր։

-Ես չեմ կարծում, որ կարիք կա մեկնաբանելու, թե որ երկրի, որ նախագահներն ինչ նամակներով իրար կարող են դիմել։ Դա, կարծում եմ, նախագահների գործն է, հատկապես հարևան պետությունների։ Ես չեմ կարծում, որ այն, ինչ-որ երեկ հնչել է, ի թիվս այլ պնդումների խոչընդոտ կարող է հանդիսանալ ՀՀ-ի անդամակցությանը, որովհետև և՛ Ղազախստանը, և՛ Բելառուսը, և՛ Ռուսաստանը քանիցս ընդգծել են իրենց շահագրգռվածությունը Հայաստանի նկատմամբ, և ակնհայտ է նաև, որ մեր հարաբերությունները, կոնստրուկտիվ լինելով բոլոր երկրների հետ, այս պարագայում խարսխված են Մոսկվայի հետ ունեցած գերակա հարաբերությամբ։ Գաղտնիք չէ, որ առհասարակ նման միություններում մեկը լինում է առաջնորդող ուժ։ ԵՄ-ում դա Ֆրանսիան և Գերմանիան է. այս պարագայում ԵՏՄ-ի մեջ ինձ մի բան է դուր գալիս, որ գործընկերները հավասար են, և չկա Ռուսաստանի ճնշիչ դոմինանտությունը։ Ընդամենը Ռուսաստանը պատրաստ է քննարկումների փուլով տանել իր գործընկերների առաջարկությունները։

-Յուրաքանչյուր պետություն բարձրաձայնեց իր շահը, ինչո՞ւ Հայաստանի շահի մասին ոչինչ չհնչեց։

-Շատ բնական եմ համարում, որ հիմական երկրները խոսում են տվյալ պարագայում դե յուրե ձևավորված եռյակի մասին, երբ որ Հայաստանի անդամակցության գործընթացը նույնպես կավարտի, բնականաբար Հայաստանը և այլ երկրներ կխոսեն իրենց շահերի մասին։

- Պարոն Աշոտյան, ի՞նչ տարբերակ ի վերջո այս պարագայում կընտրվի, որպեսզի և՛ Հայաստանի շահերը հաշվի առնվի, և՛ Ադրբեջանի։ Գուցե ա՞յն տարբերակով, որով Ռուսաստանն առաջնորդվում է զենքի վաճառքի հարցում, այսինքն՝ զենք մատակարարել իր դաշնակից Հայաստանին և վաճառել Ադրբեջանին՝ նման կերպ խաղաղության երաշխիք ապահովելով։

-Ես ուզում եմ Ձեր հարցին այլ ձևակերպմամբ անդրադառնալ։ Եթե թույլ տաք, ես մի փոքր կվերաձևակերպեմ հարցը։ Եվրասիական միությանն անդամակցելու Հայաստանի գործընթացը Հայաստանի համար պայմանավորված է բացառապես Հայաստանի շահերով։ Եվրասիական միության արդեն անդամ հանդիսացած երկրների համար բնականաբար կա նաև Ադրբեջանի գործոնը, այնպես որ այդ գործոնը աշխարհաքաղաքական տեսակետից սխալ է, և ակնհայտ է, որ նույն Հայաստանն իր հարաբերություններում այն երկրների հետ, որոնց հետ Եվրասիական միության անդամ երկրներն ունեն խնդիրներ, առաջնորդվում է իր սեփական մոտեցումներով՝ իհարկե հարգելով իր ռազմավարական գործընկերների շահերը։ Արտաքին քաղաքականությունը շատ նուրբ կատեգորիա է, և այստեղ ծայրահեղություններով առաջնորդվել և հատկապես երանգներով գնահատական տալը՝ սխալ է։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանի շահերին զենքի վաճառքի հարցով, իհարկե սպառազինությունների մրցավազքն անհանգստացնում է, իհարկե անհանգստացնում է այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանը շարունակում է մեծ քանակությամբ զենք ձեռք բերել նաև Ռուսաստանից։ Բայց միաժամանակ ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը ռազմաքաղաքական դաշնակից է Հայաստանին և եթե թույլ կտաք, կես կատակ, բայց հիմնականում կես լուրջ ասել, որ այս իրավիճակը հիշեցնում է ֆուտբոլի Բրազիլիայի հավաքականին, որի կարգախոսը գիտեք. «Թող մեզ խփեն այնքան գնդակ, որքան կարող են, իսկ մենք կխփենք այնքան գնդակ, ինչքան մեզ պետք է»։ Կարծում եմ՝ Ռուսաստանի հետ հարաբերություներում ռազմատեխնիկայի հարաբերություններում կարելի է վերաձևակերպել այս մոտեցումները հետևյալ կերպ՝ Ադրբեջանը թող գնի այնքան զենք, որքան կարող է, իսկ Հայաստանին մենք կօգնենք ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում այնքան, որքան մեզ պետք է։

-Մեկ ճշգրտող հարց, ասացիք, որ հարևանն անընդհատ խնդրում է ամենատարբեր առիթներով, ի վերջո՝ ես ի՞նչ պետք է անեմ նման հարևանի հետ։

-Ես Ձեր տեղը պատասխանել չեմ կարող, բայց, իհարկե, գալիս է, մի պահ, որ հոգնում ես այդ հարևանից և այդ հարևանից սկսում ես խուսափել։ Բայց կան հարևաններ, որոնք Ձեզ համար կարևոր են, որովհետև ենթադրենք լույսի վահանը գտնվում է իրենց տարածքում, կամ ջրի գիծն անցնում է այնտեղով։ Այդ օրինակը բերեցի հոգեբանական տեսակետից, ինձ համար հասկանալի է, թե ինչպես Ղազախստանի նախագահն այդ մասը ընթերցեց, կարծես թե ասաց՝ դե խնդրել է և պետք է ասեմ։ Ակնհայտ է, որ Ղազախստանն ունի իր շահերն Ադրբեջանի հետ, դժվար չէ հասկանալ, երբ նայում ես քարտեզին, ակնհայտ է, որ Եվրոպայի էներգետիկ անկախությունն ապահովելու մեջ նույն Ղազախստանը կարող է լուրջ դերակատարություն խաղալ, բացառապես, եթե Ադրբեջանի հետ ունենա գազանավթային ընդհանուր կոմունիկացիաներ, և արդեն ունեն նրանք։ Անտեսել այս ամենը մեծ քաղաքականության մեջ՝ հնարավոր չէ։

Տեսեք, որ դա մի նժարի վրա դրվող գործոն է, իսկ մյուսի վրա դրվում է Հայաստանի կարևորությունը Եվրասիական միության համար՝ որպես ունիկալ երկիր, որովհետև առաջինը՝ մենք հարավկովկասյան միակ երկիրն եք փաստորեն, որը եվրասիական միությանն անդամակցության գործընթաց է սկսել, այսինքն, եթե չլինի ՀՀ-ի անդամակցությունը Եվրասիական միությանը, ապա ակնհայտ է, որ ԵՄ-ի սահմանները Եվրասիական միության հետ կանցնեն բացառապես Հյուսիսային Կովկասով, և Հայաստանի ներգավվածությունը բացում է այդ միության համար նոր շուկաներ, նոր ռազմաքաղաքական հարթություններ, ինչպիսիք են Միջին Արևելքը, Առաջավոր Ասիան և մյուս մեր հարակից տարածաշրջանը։ Հայաստանը պետք է Եվրասիական միությանը ոչ պակաս, քան Եվրասիական միությունը Հայաստանին։ Երկրորդ ունիկալությունն է, Հայաստանը բացառիկ երկիր է, որն ունի ազդեցիկ կազմակերպված սփյուռք, որի ներգործությունը նույնպես կարող է հետաքրքրել Եվրասիական միության անդամ երկրներին։ Անհայտ է, որ Հայաստանն իր աշխարհաքաղաքական ընդգրկվածությամբ շատ ավելի մեծ ու լուրջ երկիր է, քան այն աշխարհագրական տարածքը, որը մենք զբաղեցնում ենք։