Բաց նամակներ կանանց ուղղիչ տնից. անգամ դժոխքում կան անմեղ հոգիներ /1-ին պարունակ/

«Աբովյան» քրեակատարողական հիմնարկ. փակ գոտի. բանտված կանայք: Թվում է՝ որպես լրագրող մորդ փորն ընկար. կարող ես տուրք տալ  լրագրողական էգոիզմիդ և ուրիշի ցավից երկարականջ  լոշեր հունցել ու փռել. կատարյալ էքսկլյուզիվի մի անվերջ պատկերասրահ: Մեկ հաշվին ցատկում ես գերված կնոջ դեմքին, ապա կախվում կոկորդից և այնտեղից տառ-տառ դուրս քաշում նրա քրեական հոդվածը. նույնքան հատու, առանց խնայելու, վրա տուր՝ անուն, ազգանուն, տարիք, ընտանեկան դրություն, կոշիկի, կրծկալի համար. դեմ տուր պատին, ավելի ու ավելի սեղմիր, քամիր որքան կարող ես, սերիալիստի սևեռումով կորզիր  կնոջ մանրամասները, քանդի, արձակի ամեն ինչ, բաց արա շղթայված ստինքները, խաղա հետը, խաղա կնոջ հետ, լեզվով  կառչիր նրա կյանքի էրոգեն գոտիներից, թմրացրու: Հետո զլելու ես, չէ՞ բարոյախրատական քնարդ,  բա ո՞նց ես զլելու, եթե դժոխքդ կատարյալ չէ: Լրագրողական այդ անիծյալ այբբենարանը քեզնից դժոխաբնակ է պահանջելու, թե չէ ի՞նչդ ես  հետո անցկացնելու շինածդ  քավարանի պարունակների  միջով. ծեծիր  մեղսագործի միսը և  սոված ամբոխին կատարսիսի կհասցնես…

Գիրը կարող է լալկվել, փակվել, երբեմն՝ անվերադարձ: Օրեր շարունակ թվում էր՝ էլ չի գրվելու. երբ ցավին ճիշտ դիպչել չգիտես, ցավը տակովն է անում քեզ, ցավը ջնջում է քեզ, քո գիրը: Կանանց ուղղիչ տունն իսկական փորձություն էր ինձ համար, միգուցե հենց իմ մասնագիտական ուղղիչ տունը՝ փորձենք կրկին վերադառնալ:

-Երեխային կտա՞ք մի քիչ գրկեմ:

-Չէ, չի գա:

-Ինչո՞ւ:  Չսիրե՞ց ինձ:

-Չէ, չէ ինքը ոչ մեկի մոտ չի գնում, ոչ մեկի: Ես էլ եմ երազում, որ գոնե մեկի մոտ գնա, բայց լացում ա, չի ուզում:

-Տեսնես հիմա ի՞նչ է մտածում:

 

-Ինչ պիտի մտածի. իմ պատճառով խեղճ էրեխես… ինչի՞ պիտի ստեղ մեծանա, ես ավելի վատ բան չէի կարող անել իրեն:

-Այստե՞ղ է ծնվել:

-Հա, համարյա… Ամեն ինչ թարսվեց, ոնց որ մեկը մտնի կյանքիդ մեջ ու սաղ խառնի իրար, բայց ես իրան այստեղ էլ եմ շատ լավ պահում՝ ուտելը, հագնելը, մաքուր օդը, սաղ տեղն ա:

-Հա, տեսնում եմ, ապրես, մաքուր, լողացած: Ամեն օր լողացնո՞ւմ եք:

-Բա ոնց, ամեն օր:

-Ձեր կարծիքով, ամենափոքր հասակից ի՞նչ է պետք առաջին հերթին երեխային սովորեցնել:

-Պարզ չի՞: Դուք օրինակ ի՞նչ եք սովորեցրել Ձեր երեխաներին:

-Ես երեխաներ չունեմ…

-Ուշ չի, անպայման ունեցեք: Բայց դե ես ամեն ինչ կտայի, մենակ կյանքս էսպես  չդասավորվեր: Թե ինչի սենց եղավ՝ չհասկացա, մինչև հիմա էլ չեմ հասկանում:

-Հոդվածիդ մասին չհարցնեմ. կուզես ասա, չես ուզում՝ մի ասա:  Չգիտեմ, սա մի անկանխատեսելի ու ահագին դաժան կյանք է…բայց ասա ինձ խնդրեմ, ընդհանրապես ինչից է պետք կյանքում զգուշանալ:

-Հիմարներից, հիմար մարդկանցից, ավելի շուտ՝ հիմար տղամարդկանցից: Խելոք կինը պիտի իր ուշքնումիտքն իր վրա պահի, ոչ թե նվիրվի տղամարդուն, այլ էնպես անի, որ տղամարդն իրեն նվիրվի: Երբ տղամարդը տեսնում է, որ դու ամբողջությամբ իրեն ես քեզ տրամադրում, նա ամեն խաղ կխաղա գլխիդ:

-Հիմա այս բալիկի հայրը կա՞, այցելո՞ւմ է ձեզ:

- Ոչ: Նա արժանի չէ  իմ տղայի հայրը կոչվելու:

-Բայց երբ նա մեծանա, ծանր հարցեր կունենա Ձեզ տալու, պատրա՞ստ եք պատասխանել. կներեք, իհարկե, ես էլ ծանր հարց տվեցի:

-Չէ, ոչինչ, գիտեմ, որ կտա, ես էլ ամեն բան ազնիվ կասեմ, երբեք սուտ չեմ պատմելու նրան, ինչ կա՝ կա: Նոր հարցնում էիք, չէ՞, ինչպես է պետք դաստիարակել երեխային: Այ հենց այնպես, որ նա դավաճան չդառնա, դավաճանությունից վատ բան չկա, կինն ամեն բանի ընդունակ է, երբ իրեն դավաճանում են:

-Իսկ ի՞նչ անել, որ քեզ չդավաճանեն: Որևէ մեկը կարո՞ղ է խուսափել դրանից:

-Հենց էս տարիքից պիտի նենց անես, որ երեխան վախկոտ չմեծանա, լիքը բաներ հենց վախկոտությունից է գալիս, եթե չվախենա, չի դավաճանի: Ես իմ երեխային վախկոտ չեմ մեծացնի, հաստատ:

-Չգիտեմ, արդյո՞ք միայն վախկոտությունից է գալիս դավաճանությունը: Լսիր, բայց քեզ դավաճանելը…չգիտեմ, դու ապշելու գեղեցիկ ես և որքան կիրթ, լավ հայերեն ես խոսում:

 

-Էհ, ինչ կապ ունի դա, որ այսպիսի վիճակում հայտնվեցի, սրանից հետո չեմ էլ պատկերացնում հետոն: Մեկ-մեկ թվում է, թե մի ծանր երազում եմ, արթնանամ, լվացվեմ, ամեն ինչ կանցնի, կվերջանա: Որ հարցնես՝ ով է մեղավոր սրա համար միանշանակ չեմ էլ կարող պատկերացնել, մեկ-մեկ նենց եմ ամաչում…

-Կյանք է, թող ոչ մեկը գլուխը չգովա, թե սա իր հետ չէր կարող պատահել: Օրինակ,  չեմ բացառում, որ հենց  ես կարող էի լինել այս երեխայի փոխարեն: Մամաս պատմում է, որ երբ ես 2 ամսեկան էի և ինքը աշխատում էր գազի վարչությունում. նրա տնօրենը ինչ-որ կահույք է գնել հիմնարկի հաշվին և ստիպել, որ գանձապահ մայրս փողը դուրս գրի ու, գործ բան էր հարուցվել: Եթե չլինեին ինչ-ինչ միջնորդություններ, մայրս կարող էր հայտնվել ճաղերի հետևում…

-է՜, էնքան կարգին կանայք կան այստեղ, հաշվապահներ, ուսուցիչներ, անգամ՝ քո պես լրագրող աղջիկ: Ինչի՞ ես մտածել եմ, որ կարող էի այստեղ հայտնվել, այնքա՜ն կարգին ընտանիքում եմ մեծացել, որ բոլորը մատով էին ցույց տալիս: Էրեխուն դնում եմ քնելու ու մտքիս մեջ խոսում եմ հետը, ասում եմ՝ բա լավ, դու ինչո՞վ ես մեղավոր: Հա բոլորի հետ էլ կարող է սա պատահել, գիտեմ…

-Ի՞նչ դժգոհություններ ունեք. որպես՝ մայր  Ձեզ ապահովել են հասանելիք միջոցներով:

-Այստեղ ես բոլորից շատ գոհ եմ, մարդիկ հասկանում են իմ հոգեկան վիճակը, բայց դե ի՞նչ կարող են անել: Այստեղ մեղավորներ կան, անմեղներ և կարելի է ասել՝ անմեղ մեղավորներ:

-Անմեղ մեղավորնե՞ր:

-Հա, օրինակ, որ էրեխեն սոված, ծարավ ա, կոշիկ չկա հագը, տանիք չկա գլխին ու մի գործ էլ չեն տալիս, որ էդ մայրը մի բան անի, իր երեխային պահի, բա ի՞նչ անի: Պետության երկու կոպեկով ի՞նչ անի, գնացել մի բան արել ա, որ բերի երեխային պահի: Հեշտ ա մեղադրելը, դատելը, նստացնելը, իսկ  օգնելը միշտ դժվար ա…տես, հեսա էս լրագրող աղջիկը:

-Բարև Ձեզ, Դուք լրագրո՞ղ եք:

-Էի:

-Դե ինչու եք այդպես ասում, լրագրությունը հավերժական մասնագիտություն է, սիրելի կոլեգա: Բայց ես Ձեզ չեմ տեսել երբեք, չեմ ճանաչում, որտե՞ղ եք աշխատել:

-Չէ, Դուք ինձ չեք ճանաչի, ես երևանցի չեմ, մարզայիններում եմ աշխատել:

-Իսկ հիմա ինչ եք գրում, գրո՞ւմ եք:

-Օրագրություններ, մի քսան տետր արդեն լրացրել եմ:

-Կուզե՞ք մի բան կարդալ հիմա:

-Չէ, մոտս չկա, չբերեցի հետս:

-Ես կսպասեմ, կուզե՞ք բերեք, կարդացեք, հետաքրքիր կլինի շատ:

-Թող դուրս գամ, հետո, հետո…

-Քանի՞ տարի մնաց:

-Ահագին…մի երեք տարի:

-Կա՞ մի բան, որ կուզեիր ինձ ասել, որ ես հրապարակեմ, ինչը քեզ չէր վնասի, ինչը կարևոր է…

-Մտքերս խառն ա շատ, պիտի հավաքեմ:

-Թուղթուգրիչ տա՞մ մի բան գրես, սիրով կհրապարակեմ:

-Կա մոտս…բայց՝ չէ, ախր էնքան բան կա, չգիտես որ մեկն ասես:

-Միգուցե այստեղ վա՞տ են ձեզ վերաբերվում, պայմանները, բանը, ասա անկեղծ, ես անունները,  քրգործերը չեմ հրապարակելու, կարող ես ազատ խոսել:

-Չէ, չէ, երբեք: Ամեն ինչ նորմալ է, աղջիկները չասացի՞ն. տարբեր արտադրամասեր կան…

-Այդ  հացաթխման, կարի, գորգագործության, նկարչական  արտադրամասերը կա՞ն, գործո՞ւմ են, ձեզ վճարո՞ւմ են աշխատանքի դիմաց:

-Հա, հա, էդ բաներից չենք դժգոհում, պայմանները կան:

-Քո կարծիքով, լրագրողներս ավելի շատ ո՞ր թեմաներին պիտի շատ ուշադրություն դարձնենք, հետևո՞ւմ ես այսօրվա լրագրությանը:

-Հա, կարդում եմ, բա ո՞նց: Ես իմ օրագրություններում գրում եմ՝ ինֆորմացիան ամեն ինչի մասին շատ է, բայց կյանքի թեմաները ամենակարևորն են. պետք է երիտասարդները ճանաչեն իսկական կյանքը, որ գոնե քիչ սխալներ գործեն: Այնինչ, մեր լրագրողները շատ գրում են էդ քաղաքական գզվռտոցների մասին, իսկ ջահելները մտնում են կյանք լրիվ ոտաբոբիկ, մարդկանց չեն ճանաչում, էնքան ստոր մարդիկ կան: Այստեղ ում ուզում ես մոտեցի, բոլոր կանանց դժբախտությունների մեջ տղամարդու մատը խառն է, բոլորի՝ անխտիր: Էնքա՜ն լավ երազանքներ ունեի: Բայց ես թույլ մարդ չեմ, կդիմանամ:

-Վախենում եմ անզգույշ հարցերից. եթե ես լինեի քո փոխարեն, որպես լրագրող ինձ ի՞նչ հարց կտայիր:

-Հանցագործության մասով շատ  չէի քրքրի, կիմանայի ոնց ես, կյանքի, սիրո մասին   հարցեր կտայի միայն:Թե չէ՝ գալիս են շատերը ու սկսում տակնուվրա անել, անցյալը շատ քանդել պետք չի. ինչ եղել, եղել է:

 

-Դե ասա՝ ո՞նց ես:

-Ոչինչ:

-Օրինակ, ըստ քեզ, սա կյանքի՞ հարց է՝  դու թշնամիներ ունե՞ս, ո՞վքեր են քո թշնամիները:

-Ինչ որ բա՞ն են պատմել քեզ իմ մասին:

-Չէ, ազնիվ խոսք, ոչ մի բան, ես ոչինչ չգիտեմ քո մասին:

-Հա՞:

-Հավատա, խնդրում եմ:

-Գիտես, պիտի մարդ ամեն ինչ անի, որ թշնամիներ չսարքի իր համար, որովհետև եթե նա այսօր քեզ չի վնասում, մեկ է՝ վաղը մի վնաս հաստատ կտա: Եթե տեսնում ես, որ այդ մարդը քեզ թշնամի է դարձել, պիտի քո լավ վերաբերմունքով քիչ-քիչ կոտրես նրա թշնամանքը: Իզուր չի ասված՝ սիրիր թշնամուդ, այո միայն սիրելով կարող ես անվնաս ապրել:

-Հիմա սիրած տղամարդ ունե՞ս, այցելո՞ւմ է քեզ: Եթե կարծում ես հարցս կոռեկտ չի, կարող ես չպատասխանել:

-Ես հիմա էլ հավատում եմ սիրուն, երևի սերը միակ բանն է, որ մնում է մարդուն, մնացած ամեն բան կյանքը քշում, տանում է: Բայց քեզ մի գաղտնիք ասեմ. կնոջ սերը ոչ մի տղամարդու հետ էլ կապ չունի, հասկանո՞ւմ ես:

-Չէ, մի քիչ կմանրամասնե՞ս:

-Ոնց բացատրեմ. երբ դու սիրում ես մի տղամարդու, դա քո ներսից է, քեզնից ծնված զգացողություն է, և ինքը դրա հետ երբեմն կապ չունի: Ոնց ասեմ՝ դու քո միջից ես էդ սերը հանում, ոնց որ քո երեխան, դու իրեն ծնում ես, պահում, հիանում, որ նա խոսում, քայլում է: Տղամարդիկ ամեն պահ կարող են քեզ լքել, հետո ի՞նչ, դա պատիժ չի, թող լքեն, բայց նրանց միջոցով Աստված քեզ սեր է ուղարկում…խառն եմ ասում, բայց դու հասկացի:

-Եվ, այնուամենայնիվ, ինչպես սանձահարել մեր սիրելի և կամակոր տղամարդկանց, դու գիտե՞ս:

-Այստեղ շատ  կանայք կան, որոնք իրենց ամուսինների հետևից վազել են բերդերը՝ ամեն օր սրանից-նրանից պարտք վերցնելով, բայց եզակի տղամարդիկ են  նստած կնոջը հիշում, հետևից գալիս: Իրենց կարծիքով այստեղ հասած կինը վերջացել է, իրենց համար ամոթ է անգամ նրան տուն տանելը, դրա համար էլ հետևից չեն էլ գալիս: Հիմնականում իրենց ընտանիքները փլուզվում են: Մոտեցիր, լիքը մարդ կա, որ առավոտից իրիկուն պարապ-սարապ թրև եկող իր տղամարդու համար է արել, ինչ արել է, ամուսնու պարտադրանքով անգամ բութ գործիքն առել, տվել է մեկի գլխին, և այդ մարդը հիմա իր կնոջ տեղն էլ չգիտի:

-Բայց դե ես ու դու լրագրողներ ենք և ցանկացած հարց պիտի որ նվազագույնը երկու երեսով շոշափենք: Երբ տղամարդը մեր հայրն ու եղբայրն է, լավն է, երբ մեր ամուսինն ու թեկուզ սիրեկանը՝ վա՞տը:

-Դե չէ, ես չեմ ասում, թե բոլոր տղամարդիկ են այսպիսին: Այստեղ էլ կան, եկել են, փառքով պատվով իրենց կանանց տիրություն արել, երեխաներին պահել մինչև կինն ազատվի: Բայց դե մարդու ամենաիսկական տերը կամ Աստված է, կամ՝ իր մայրը: Մայրը եթե իր երեխան անգամ չորս ոտանի գազան դառնա, էլի նրան չի դավաճանի: Էստեղ մի աղջիկ կար, նոր էր եկել ու մայրը տեսակցության չէր գալիս, ամբողջ օրը լացում էր: Ես իրեն ասի՝ կտեսնես, մի ամիս չանցած գալու է, մոր սրտի հետ խաղ չեն անի: Ու մի քանի օրը չլրացած՝ եկավ, տեղ հասավ:

-Բայց այստեղ ամենատիպականն ի՞նչ է, այստե՞ղ էլ կան այսպես կոչված «զոն նայողներ»,  յուրօրինակ «դեդավշինա»: Պայթո՞ւմ են մեծ սկանդալներ, սխոդկաներ:

-Այ այն կապույտ շորով աղջկան հարցրու:

-Դու չե՞ս ուզում ճշմարտությունն ասել:

-Չէ, կանանց մոտ նման բաներ չկան: Կոնկրետ ես նման բաներ չեմ տեսել. ես շատ փոքր խմբի հետ եմ շփվում, որոնք արտակարգ կանայք են, մի տան պես ապրում ենք, ոնց որ մի առանձին ընտանիք: Հետո էլ իմ քիթը միշտ իմ օրագրերի մեջ է, ես գրում եմ՝ արդեն ինչեր եմ գրել, չես պատկերացնի: Ինչի մասին ասես: Տարբեր-տարբեր բաներ…

-Քո կարծիքով ինչն է ամենագլխավորը, մարդն ամենաշատն ի՞նչը պիտի կարևորի:

-Մարդն ամեն պահ պիտի հիշի, որ Աստված կա և Նա ոչ թե մի տեղ երկնքում ննջում է, այլ հենց քո մեջ է, քո ներսում և ամեն ինչ տեսնում ու զգում է: Մարդիկ սա են մոռանում ու դրա պատճառով էլ էսքան անարդարություն կա: Ոչ մեկը չի կարողանալու փրկվել Աստծո դատաստանից: Թող վախենան…

-Իսկ դու վախենո՞ւմ ես:

-Ե՞ս, ես արդեն իմ դատաստանը ստացել եմ, սրանից էլ ծանր դատաստա՞ն:

-Երբ առաջին անգամ ոտք դրեցիր այստեղ, ամենաշատն ի՞նչը քեզ ցնցեց:

-…ուզում էի աղոթել, բայց բոլոր բառերը գլխիցս թռել էին: Հետո գրեցի թղթի վրա և նորից սկսեցի անգիր անել ու դա, միայն դա ինձ խաղաղացրեց:

-Աստված իմ, էս ինչ ասացիր. այսպիսի ցնցող միտք չէի լսել ես:

-Ասացի այն, ինչ կար, ինչ եղել է:

-Երանի կարողանայի գոնե մի բան անել քեզ համար. միգուցե համաներման խնդրանքով պետք է դիմել երկրի նախագահին. միգուցե ոչ ես, այլ ավելի հեղինակավորները…

-Չես պատկերացնի, թե այստեղ որքան արժանավոր կանայք կան, ազնիվ , բարոյական մարդիկ, որոնք մի անզգույշ քայլի համար տարիներով անազատության են դատապարտված… Ընդհանրապես կնոջ ցանկացած սխալի հետևում կա տղամարդու մեղավորությունը:
 

-Այո, մեծ հաշվով՝ ճիշտ ես: Բայց անկախության 25-ամյակն է, ավելի հարմար առիթ չի կարող լինել համաներման համար…

 

-Մենք էլ ենք սրտատրոփ   սպասում, աղոթում, կլինի, չէ՞:

-Հուսանք, սիրելիս, ես էլ միանամ ձեր աղոթքներին…

 

-Վա՜յ, Աիդա ջան, բարև, սիրելիս…

-Բարև, Վարդ ջան: Ինձ եկան՝ թե մի աղջիկ է կանչում՝ լրագրող: Ուրեմն դո՞ւ ես. ես չգիտեի, որ դու լրագրող ես, մտքիս ծայրով էլ չէր անցնի:

-Քեզնից պատմի, ահագին գունատ ես : Կարո՞ղ է առողջական խնդիրներ ունես:

-Հա, ունեմ՝ պիտի վիրահատվեմ: Շատ ծանր բան չէ, ստուգվել եմ, ասին կվիրահատվես, ամեն բան կանցնի: Վայ-վայ, Վարդ, հայրենիքն ինչ դաժան դասեր տվեց ինձ: Եվս 100 տարի կապրեի Ֆրանսիայում առանց հասկանալու, թե ինչ է կյանքը: Այ, ես քեզ ճիշտ եմ ասում՝ ամեն կին պիտի գոնե 1-2 տարի նստի այստեղ, որ լավ հասկանա ամեն բան: Թե չէ ապրում և մեռնում են առանց կյանքը ճանաչելու: Կուզե՞ս ծխել, վերցրու:

-Աիդա ջան, այստեղ էլ ես դու հյուրասիրո՞ւմ:

-Անկախ նրանից, թե որտեղ եմ, ես իմ բնությունը  չեմ փոխում: Անգամ այս ամենադաժան կյանքն ինձ չփոխեց:

-Ես, ինչքան հիշում եմ, դու շատ ընկերներ ու բարեկամներ ունեիր Հայաստանում, այցելո՞ւմ են նրանք քեզ:

-Նրանց, ում համարել եմ իմ ամենահարազատ ընկերները, նույնիսկ մի անգամ էլ չեն եկել հետևիցս: Երևի մտածում են, թե ես իրենց տոպրակների՞ն եմ սպասում: Իրենց ստի տոպրակներն արդեն ինձ լիուլի հերիք են:

-Տխրեցի, որ չեն գալիս…

-Լսիր, ինչու  մարդիկ Հայաստանում այսքան փոխվեցին, ախր երբ ես ապրում էի Երևանում, մարդիկ այսքան չարացած չէին, այն ժամանակ ինչ ազնիվ, ինչ կրակոտ քաղաք էր Երևանը, ինչ պատահեց, հը՞: Ես արդեն չեմ հասկանում, ե՞ս եմ հիմարը, թե՝ իրենք: Այստեղ նստի, չհոգնես, նստի մի մարդավարի զրույց անենք իրար հետ. լավ երազ էի տեսել, գիտեի, որ մեկը կգա, անհանգիստ էի, սպասում էի…

շարունակելի

ՎԱՐԴուհի Սիմոնյան