Հայկական հարցն ու օրակարգը դեռ չկա ԱՄՆ նախագահի թեկնածուների ելույթներում. քաղաքագետ

Հայկական հարցը ամերիկյան նախագահական ընտրություններում առայժմ չի շոշափվում ԱՄՆ թեկնածուների ելույթներում ու բանավեճերում և ԱՄՆ-ի հայկական կազմակերպությունների հետ քննարկումները դեռ առջևում են:

Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Ռուբեն Մեհրաբյանը՝ հավելելով. «Եվ ինձ թվում է, քանի որ Հիլարի Քլինթոնը տևական ժամանակ  լինելով պետքարտուղար և պաշտոնական այցով լինելով Հայաստանում, տեղյակ է հայկական ու հայ-ամերիկյան օրակարգին, իսկ  Թրամփը՝  բիզնեսմեն լինելով, որևէ կապ չունի Հայաստանի հետ և հայկական օրակարգին հընթացս  պետք է ծանոթանա կամ չծանոթանա, կարծում եմ հավանականությունը, որ   հայկական շրջանակների համակրանքը կլինի դեմոկրատների կողմը, այս պահին շատ ավելի  մեծ է»:

Հիշեցնենք, որ մարտի 1-ին  ԱՄՆ 12 նահանգներում կայացավ նախագահական ընտրությունների առաջին փուլը՝ փրայմերիզը, որի ժամանակ ներկուսակցական պայքար էր  ընթանում երկու կուսակցությունների  (Հանրապետականների և Դեմոկրատների)  թեկնածուների միջև ընտրությունների երկրորդ փուլին` համազգային ընտրություններին՝ որպես կուսակցության հիմնական թեկնածու առաջադրվելու համար:

Ըստ այդմ` դեմոկրատ թեկնածու Հիլարի Քլինթոնին հաջողվել է հաղթել ԱՄՆ 7 նահանգում, իսկ  նրա հիմնական հակառակորդ Բերնի Սանդերսին` 4-ում: Ինչ վերաբերում է հանրապետականներին, ապա Դոնալդ Թրամփին հաջողվել է հաղթել 7 նահանգում, իսկ նրա հիմնական մրցակիցներ Թեդ Կրուզին և Մարկո Ռուբիոյին համապատասխանաբար` 3 և  1 նահանգներում:

Ամեն դեպքում, համացանցի օգնությամբ tert.am-ը փորձեց պարզել, թե հաղթող   թեկնածուներն այս հարցում ինչ դիրքորոշումներով են հայտնի:  

ԱՄՆ նախկին պետքարտուղար և ԱՄՆ 42-րդ նախագահի կին Հիլարի Քլինթոնը  դեռևս  2008-ին՝ որպես ԱՄՆ նախագահի թեկնածու, օգտագործեց «Ցեղասպանություն» բառը 1915 թվականի   դեպքերի մասին խոսելիս, սակայն, արդեն որպես ԱՄՆ պետքարտուղար՝ (2009-2013թթ.) խուսափեց օգտագործել այն` Հայաստան իր պաշտոնական այցի ժամանակ այցելելով  Ծիծեռնակաբերդ: 

Ի դեպ, այս առնչությամբ Ռուբեն Մեհրաբյանը առաջարկեց չմոռանալ, որ որպես պետքարտուղար, նա պատասխանատու էր ոչ միայն հայ-ամերիկյան, այլև թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների  բնականոն ընթացքի  համար: Ըստ նրա` նույն բանն արեց նաև Օբաման, երբ  օրենսդիր էր` Հայոց ցեղասպանությունը կոչում էր  ցեղասպանություն, ի տարբերություն իր նախագահական շրջանի:

Մյուս  դեմոկրատ թեկնածու Բերնի Սանդերսն այն սենատորների թվում էր, ով 1991-2007 թթ. Ներկայացուցիչների պալատում իր պաշտոնավարման ընթացքում աջակցել էր տարբեր հայկական հարցերի, ներառյալ Ցեղասպանության մասին բանաձևերին՝ 1996, 1997 և 2000 թվականներին: Իսկ   2002, 2003 և 2004 թթ. ստորագրել էր նախագահ Բուշին հղված նամակները՝ կոչ անելով նրան ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը: Մեկ այլ տվյալ, որն առնչվում է Հայկական օրակարգին.  2012 թ. որպես սենատոր համահովանավորել է երկու բանաձև՝ Հայոց ցեղասպանության և Թուրքիայի կողմից հայկական եկեղեցիների վերադարձի վերաբերյալ:

Բերնի Սանդերսը  2012 և 2014 թվականներին ստացել է համապատասխանաբար A+ և C վարկանիշներ Ամերիկայի Հայ Դատի հանձնախմբի կողմից։

Սենատոր Թեդ Քրուզ. 2015 թ. հանդես է եկել Հայոց ցեղասպանության մասին հայտարարությամբ և համահովանավորել է Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը.

-2014 թ. ստացել է միջակ վարկանիշ (C) Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի կողմից։

Մարկո Ռուբիոն այն սենատորների թվում է, ով իր ստորագրություն էր դրել ԱՄՆ ներկայիս նախագահ Բարաք Օբամային ուղղված նամակում, որով կոչ էր արվում ԱՄՆ նախագահին 2015 թվականի ապրիլի 24-ին այցելել Երևան՝ մասնակցելու Ցեղասպանության հարյուրամյակին նվիրված միջոցառումներին՝ այսպիսով աշխարհին տալով հզոր ուղերձ, ըստ որի ԱՄՆ-ն ճանաչում է Հայոց ցեղասպանության լրջությունը և ամբողջական իմաստը:

Դոնալդ Թրամփը՝ հանրապետական թեկնածուների ներկայիս առաջամարտիկը Հայկական հարցերի վերաբերյալ հայտարարություններ չունի:

Ամեն դեպքում, Ռուբեն Մեհրաբյանը գտնում է, որ  հայկական պաշտոնական դիվանագիտությունն ու   հայկական շրջանակները Միացյալ Նահանգներում, պետք է  ավելի շատ կենտրոնան ոչ թե նրա վրա, ով թե ինչ տերմին գործածեց Հայոց  ցեղասպանության վերաբերյալ, այլ  ավելի շատ նրա  վրա, որ Հայաստանն ու ԱՄՆ-ը  առաջիկա տարիներին զարգացնեն համագործակցությունը էներգետիկայի, անվտանգության  ու ռազմական համագործակցության ոլորտներում, ինչպես նաև, Հայաստանը կարողանա  ճիշտ օգտագործել տարածաշրջանային անվտանգության գործում իր   ներդրումն ունենալու համար:

Իսկ հրապարակախոս «Կալիֆոռնիա Կուրիեի»-ի գլխավոր խմբագիր Հարութ Սասունյանն էլ գրել էր. «…ամերիկահայերը պետք է հետաքրքրվեն նախագահի թեկնածուների  դիրքորոշումների մասին ավելի անմիջական հարցերի վերաբերյալ, ինչպիսիք են՝
 

1) Ավելի շատ արտաքին օգնության հատկացում Հայաստանին և Արցախին.

2) ԱՄՆ առևտրի խթանում Հայաստանի հետ.

3) Ճնշումներ Թուրքիայի վրա Հայաստանի շրջափակումը վերացնելու համար.

4) Պահանջել, որ Թուրքիան վերադարձնի առգրավված հայկական եկեղեցիները Պոլսո Հայոց պատրիարքարանին.

5) Դատապարտել Ադրբեջանին՝ նրա բազմաթիվ սպառնալիքների և Հայաստանի ու Արցախի վրա հարցակումների համար.

6) Աջակցություն Արցախի անկախությանը: