23 տարի առաջ այս օրը կյանքից հեռացավ Մհեր Մկրտչյանը (լուսանկար)

23 տարի առաջ`  1993 թվականի դեկտեմբերի 29-ին կյանքից հեռացավ հայ մեծագույն դերասան , ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ  Մհեր (Ֆրունզիկ) Մկրտչյանը`  բոլորին ծիծաղեցնող «ուրախ-տխուր մարդը»:

«Ես ուզում եմ մարդկանց ժպիտով լուրջ բաներ ասել...»,-իր  այս   կերպարն այս խոսքերով էր բացահայտել Մհեր Մկրտչյանն ինքը: 

Մհեր Մկրտչյանը  ծնվել է 1930 թվականին Գյումրիում: Հայրը՝ Մուշեղը, Մուշից էր, իսկ մայրը՝ Սանամը, Վանից:

Մհերը շատ դժվար և տխուր մանկություն է ունեցել: Նա չհասցրեց մանկություն ունենալ, խաղալիք ունենալ և պարզապես երեխա լինել: Տարիներ անց Մհերը հիշում է, որ իր մանկության երազանքը հեծանիվ ունենալն էր, որն այդպես էլ չունեցավ:

Դեռևս փոքր հասակում սկսում է աշխատել Լենինականի տեքստիլ կոմբինատում: Պատերազմի տարիներին Մհերը կինոմեխանիկի աշակերտ էր, և նա օր ու գիշեր փակվում էր կոմբինատի կինոխցիկում: Հենց նրա կինոմեխանիկն էլ մի օր նրա ձեռքը բռնեց և տարավ ինքնագործ խմբի բեմ,որտեղ նա առաջին անգամ ծիծաղեցրեց հանդիսատեսին, և սկսվեց նրա արտիստական  մեծ ու լեցուն  կյանքը:

«Դերը պետք է դերասանի երակներում տրփա արյան հետ, տրփա՜ ու եփվի, ինչպես նոր դրած գինին: Հետո պետք է հանդարտվի՜, զուլալվի՜ և նոր միայն խաղացվի»,-ասում էր Ֆրունզը:

Արսեն («Նվագախմբի տղաները»), «Տերն ու ծառան» / Սիմոն/ ,  Գասպար («Եռանկյունի»), «Միմինո» /Ռուբիկ Խաչիկյան., «01-99» /Մհեր/ , որտեղ էլ Մհերը ստեղծեց հյութեղ մի կերպար, որը մինչ Իշխան («Մենք ենք մեր սարերը»), Հայրիկ («Հայրիկ»), Ամիրոյի («Նահապետ»), Գրիգոր աղա («Կտոր մը երկինք») դերերում,Նիկոլը («Հին օրերի երգը»), «Կովկասի գերուհին»/Ջաբրայիլ/ »Տղամարդիկ»/Սուրեն/ , «Խոշոր շահում»/Գառնիկ/, «Այբոլիտ-66»,«Մեր մանկության տանգոն», «Ալի բաբան և քառասուն ավազակները», «Ունայնություն ունայնության» «Հայֆիլմ» ու միութենական արտադրության կինոժապավեններում  Մհեր Մկրտչյանի  ֆիլմերում  մարմնավորած 50 –ից ավելի կերպարներից առավել  սիրվածները:

Բարձր մասնագիտացումը, կերպարին ազգային դեմք ու դիմագիծ հաղորդելու կարողությունը, էկրանի ճշմարիտ զգացողությունն ու շատ այլ հատկանիշներ Մհեր Մկրտչյանին հնարավորություն տվեցին դասվելու  նախ հայ կինոարվեստի, ապա Խորհրդային միության ` ամենաբարձր անունների շարքում:

1978 թվականին Մկրտչյանն արժանացավ ԽՍՀՄ, իսկ 1979 թվականին ՀԽՍՀ Պետական մրցանակների: 2001թվականին `հետմահու պարգևատրվեց ՀՀ Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով:

Ֆրունզը, նախ, թատրոնի դերասան էր ու  ասել էր  «Կինոն ի՞նչ է, կինոն սիրուհիդ է, թատրոնն է կինդ: Ինչ ուզում ես արա, վերադառնալու ես տուն»:

Մհեր Մկրտչյանի առաջին դերերից էր Գվիդոնը (Ժորա Հարությունյանի «Սրտի արատ»), որը Մկրտչյանի մեկնաբանմամբ և՜ խարդախում էր, և՜ կեղծում, և՜ ստում, սակայն միշտ մնում էր համակրելի:

Սակայն Մհեր  Մկրտչյան թատրոնի դերակատարումներից  առանձնանում էին  Պաղտասարը (Հակոբ Պարոնյանի «Պաղտասար աղբար») Զամբախովը (Գաբրիել Սունդուկյանի «Խաթաբալա») ,Ղազարը (Ժ. Հարությունյանի «Ղազարը գնում է պատերազմ»), Հայրապետը (Ա. Շիրվանզադեի «Նամուս»), Մերկուցիոն (Վիլյամ Շեքսպիրի «Ռոմեո և Ջուլիետ»), Բարոնը (Մաքսիմ Գորկու «Հատակում»): 

Ֆրունզիկ Մկրտչյանի վերջին  դերը հացթուխն էր (Մարսել Պանյոլի «Հացթուխի կինը» պիեսում:

Պարզվում է` Մհեր Մկրտչյան մարդն ու դերասանը ունեցել է սիրելի իրեր. նա ուներ փղերի ու բանալիներ  հավաքածուներ, ավելին`  նա երբեք չէր վերադարձնում հյուրանոցների բանալիները:

Մեր Մկրտչյանի թանգարանում է գտնվում  նաև հանրահայտ  «Մեր մանկության տանգոն»  ֆիլմի կոմոդը, որի ձեռքը իր մարմնավորած կերպարը`  Ռուբենը կրակն էր ընկել և անընդհատ տեղափոխում էր մի կնոջ մոտից մյուսի տուն:

Նաև Մհեր Մկրտչյանին հնդիկները նվիրել էին  35 գնդիկներից բաղկացած համրիչ . որն աղոթելու համար էր:

Համաձայն հնդկական հավատքի՝  35 անգամ աղոթելուց հետո հոգևոր և ֆիզիկական դաշտերը հավասարվում են և մարդը կարողանում է հոգին ձուլել տիեզերքի շերտերին: Ահա այս միտքն է հանդիսանում  նրա համրիչի խորհուրդը:


Նյութը պատրաստելիս օգտագործվել են «Ֆրունզիկ Մկրտչյան-հուշաթանգարան», ազատ էլեկտրոնային հանրագիտարան կայքերում զետեղված նյութեր: