Չեմ կարծում, որ Սարգսյանի ՌԴ այցի ընթացքում նրան վարչապետության քարտ բլանշ է տրվել, մինչև ապրիլ դեռ բազում այցեր կլինեն. Է. Մարուքյան

Tert.am-ի հետ զրույցում «Ելք» խմբակցության պատգամավոր, «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ Էդմոն Մարուքյանը պատասխանում է ԵԱՏՄ-Հայաստան-Թուրքիա-փակ սահման թեմային, ինչպես նաև մի շարք ներքաղաքական թեմաներին վերաբերող հարցերի, այդ թվում հարցին, թե ինչու էին նախորդ քառօրյային վարչապետ Կարեն Կարապետյանից ակտիվորեն ճշտում, թե վերջինս համոզելո՞ւ է Նախագահ Սերժ Սարգսյանին դառնալ վարչապետ, թե ոչ: 

-Պարո՛ն Մարուքյան, ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հայտնի ջատագով եք, մինչդեռ սրան նոր ելևէջներ են գումարվում՝ Թուրքիայի՝ մաքսային պայմանագրին հնարավոր միացումն ու ավելին՝ հետագայում այս երկրի՝ ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունը, ինչը որոշ փորձագետներ մինչև վերջ չեն բացառում, չնայած հիմնական մասը համարում է շանտաժ: Բայց, ամեն դեպքում, այս նոր դետալների պարագայում, ո՞րն է Ձեր դիրքորոշումը:

-Թուրքիայի էկոնոմիկայի նախարարի հայտարարության մեջ երկու կարևոր բաղադրիչ կա: Առաջինն այն է, և դա ինձ որևէ հավատ չի ներշնչում, որ Թուրքիան այն պետությունը չէ, որ 500 միլիոնանոց բարձր գնողունակություն ունեցող եվրոպական շուկան թողնի և գա 170 միլիոնանոց ցածր գնողունակությամբ ԵԱՏՄ շուկա: Երկրորդ բաղադրիչն այն է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը, լինելով Եվրասիական տնտեսական միության անդամ, ինչպես հասկացանք տարբեր պաշտոնյաների հարցազրույցներից, տեղեկություն չունի, որ ԵԱՏՄ-ն Թուրքիային առաջարկել է համաձայնագիր կնքել: Այսինքն՝ առանց Հայաստանի շահերը հաշվի առնելու՝ ԵԱՏՄ-ն, կամ ինչպես ես եմ ենթադրում՝ Ռուսաստանը Թուրքիային առաջարկում է համաձայնագիր կնքել ազատ առևտրի վերաբերյալ կամ սկսել դրան առնչվող բանակցություններ: Մինչդեռ Հայաստանն այստեղ իր շահերն ունի և ունի փակ սահման: Այսինքն՝ երկրորդ կարևոր հանգամանքը, որ պետք է ֆիքսել, Հայաստանի դերի չգոյությունն է: Հայաստանը տեղեկություն չունի, որ նման առաջարկ է արվել: Եվ երրորդ կարևոր հանգամանքը. եթե Թուրքիային կարելի է լինել ասոցացված անդամ, այսինքն՝ եվրոպական տնտեսության մաս և հետո նաև համագործակցել ԵԱՏՄ-ի հետ, ինչո՞ւ Հայաստանին դա չէր կարելի: Ինչո՞ւ թույլ չտրվեց, որ Հայաստանը վավերացնի Ասոցացման համաձայնագիրը, և հետո մի օր, ինչպես այսօր Թուրքիան է ուզում, ազատ առևտրի համաձայնագիր կնքի ԵԱՏՄ-ի հետ։

-Ձեր այդ հարցադրմանը ռուս վերլուծաբաններից մեկը չպատասխանեց և միայն ասաց, որ ի՞նչ խնդիր՝ 10 րոպեում Հայաստանը կարող է դուրս գալ ու նաև հավելեց, որ Թուրքիայի հետ Հայաստանի սահմանը ոչ թե մեր ազգային սահմանն է, այլ միջազգային՝ եվրասիական սահման Թուրքիայի հետ:

-Այն, որ Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանը ԵԱՏՄ-ի ու Թուրքիայի սահման է, ճիշտ է, քանի որ Հայաստանը ԵԱՏՄ անդամ պետություն է: Բայց, այն, որ՝ «ուզում եք, տասը րոպե հետո դուրս եկեք», չէի լսել: Եվ փաստ է, որ նման բան հաստատ չեն ասի: Առաջինը պետք է քննարկվեր սահմանի հարցը, նախապայման դրվեր, նոր հետո Թուրքիային միանալու առաջարկ արվեր: Ինձ համար այդ ողջ պատմությունը՝ նախարարի հայտարարություն, քննարկում, ֆանտազիայի ոլորտից է:

-Ունե՞ք «բ» տարբերակ, ամեն դեպքում, ենթադրենք հետագայում պարզվում է՝ ֆանտազիայի ժանրից չէ:

-Կոնկրետ իմ անձնական կարծիքը կարող եմ ասել, որ Թուրքիայի հետ որևէ համաձայնագիր չի կարող կնքվել ԵԱՏՄ-ի կողմից, քանի դեռ Թուրքիա-Հայաստան սահմանը փակ է:

-Ասում եք՝ ԵԱՏՄ-ից դուրս, գանք, իսկ ո՞ւր գնանք: Ունե՞նք այս հարցի պատասխանը։

-Այո, ունենք, մենք ԵԱՏՄ-ից դուրս գալն առանձին չենք քննարկում: ԵԱՏՄ-ից դուրս գալն ունի այլընտրանք, և դա Ասոցացման համաձայնագիրն է Եվրոպական միության հետ և Խորը և համապարփակ համաձայնագիրը, որը բանակցված է և մի կողմ դրված:

-Փաստորեն, կարելի է ասել, որ գնում եք «կամ», «կամ»-ի ճանապարհով:

-Մենք չենք գնում «կամ», «կամ»-ի ճանապարհով, մենք Հայաստանի եվրոպական զարգացման ճանապարհով ենք գնում, որովհետև Ասոցացման համաձայնագրից հետո Հայաստանը կզարգանա։ Եվ եթե կարիք լինի Ազատ առևտրի համաձայնագիր կնքել նաև ԵԱՏՄ-ի հետ, ինչպես Թուրքիային կարող են առաջարկել, թող Հայաստանին էլ առաջարկեն, Հայաստանն էլ կկնքի:

-Վստա՞հ եք, որ այս հարցում «Ելք» դաշինքում կոնսենսուս կլինի։

-Սա «Լուսավոր Հայաստան. կուսակցության դիրքորոշումն է, իսկ այդ հարցը դեռևս դաշինքում չի քննարկվել:

- Այս՝ Հայաստան-Թուրքիա-ԵԱՏՄ թնջուկին համընկավ Սերժ Սարգսյանի աշխատանքային այցը Սոչի, և սրան ու Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման վերաբերյալ հրատապ հարցերին գումարվում էր մեկ այլ նրբերանգ՝ կապված Հայաստանում 2018-ից հետո վարչապետության հետ: Անգամ ռուս վերլուծաբաններից Դուբնովը կայքերից մեկին հայտնել էր, որ Սոչիում Սերժ Սարգսյանը ստացավ վարչապետության քարտ բլանշ: Ողջ այս համայնապատկերում տեսնո՞ւմ եք նման գործընթացներ:

-Չեմ կարծում, վարչապետության մասին խոսելը բավականին վաղ է, որովհետև մինչև վարչապետի հարցը կամ Նախագահի լիազորությունների ավարտը տասնյակ այցեր կարող են լինել Ռուսաստան և Ռուսաստանից Հայաստան: Հետևաբար, այս հանդիպման կոնտեքստում նման հարցի մասին խոսելը ճիշտ չէ:

-Նաև Շարմազանովը երեկ հայտարարեց, թե վարչապետի հարցը արհեստական օրակարգ է: Այդպե՞ս է, Դուք նո՞ւյնպես գտնում եք, որ կեղծ օրակարգ է:

-Վարչապետի հարցը իշխանության ներսի խնդիր է, իշխանության ներսում պայքարի հարց է: Հետևաբար, ես չեմ կարող մեկնաբանել՝ իրենց ներսում կեղծ օրակա՞րգ է, թե ոչ:

-Այս հարցը Ձեզ տրվում է զուտ ելնելով նրանից, որ «Ելք» խմբակցության շատ անդամների այս հարցը խիստ հետաքրքրում էր. Դուք, Նիկոլ Փաշինյանը ԱԺ-ում վարչապետ Կարեն Կարապետյանին հարցնում էիք, թե նա է՞լ է համոզելու Սերժ Սարգսյանին դառնալ վարչապետ։ Ինչի՞ համար էիք հարցնում, պատասխաններն ունենալո՞ւ, թե որ կողմնորոշվեք՝ այդ երկու անձանցից ո՞վ է Ձեր համար ավելի նախընտրելի:

-Ոչ մեկը: Եվ մենք հարցը բարձրաձայնել ենք ոչ թե նախընտրելիի համար, այլ հասկանալու, թե իշխանության ներսում կա՞ կոնսենսուս իշխանությունը փոխանցելու համատեքստում, թե ոչ: Այս հարցը, բնականաբար, դեռևս լուծված չէ, և կրկնում եմ՝ դեռ երկար ժամանակ կա: Հետևաբար՝ այդ հարցում անորոշությունը դեռ կպահպանվի:

-Ի՞նչ եք մտածում ներքաղաքական պայքարի առումով:

-Մեծ ծավալի բազմաթիվ օրենսդրական նախաձեռնություններ, հայտարարություններ. քաղաքական տարին կմեկնարկի, նստաշրջանից առաջ չեմ կարող բոլորի մասին խոսել, ինչ ծրագիր որ ասել ենք, հերթով առաջ ենք տանելու:

-Ձեր օրակարգը ենթադրելո՞ւ է փողոց դուրս գալ:

-Մեր օրակարգը չի բացառում փողոց, բայց մենք ունենք մեր օրակարգը և չենք պատրաստվում շեղվել և միանալ որևէ մեկի պարտադրած օրակարգին: Մենք ունենք ծրագիր, որով ստացել ենք վստահության քվե և այն մեր հնարավորությունների շրջանակում իրագործում ենք և իրագործելու ենք: Սա է մեր առաքելությունը:

-Տիկին Փոստանջյանը, երեկ, կրկին «Ելք»-ին նկատի ունենալով, ասաց, որ եթե Բաղրամյանից 26-ից ինչ-որ մեկին նշանակում են ընդդիմություն, դա դեռ չի նշանակում, որ նրանք ընդդիմություն են և երկրորդ՝ ասել էր, որ «Ելք»-ի որոշ անդամների մոտ ԿԳԲ-ական անցյալի հետք կա:

-Ես չեմ կարդացել հարցազրույցը, եթե կարիք լինի, «Ելքի» ավագանու անդամներից կպատասխանեն:

-Ի դեպ, այս առնչությամբ, մի հարց ևս. լուրեր կան, որ «Ելք»-ում ոչ բոլոր հարաբերություններն են փայլուն:

-Ես նման տեղեկություններ չունեմ, փայլուն աշխատանքային հարաբերություններ կան։ Դաշինքը շատ մեծ կառույց է՝ կարող են մարդիկ լինել, որ իրար հետ լավ հարաբերություններ չունենան, բայց դա որևէ կերպ չի կարող ազդել ընդհանուր աշխատանքի վրա: