Թուրքիան կդառնա՞ Հայաստանի «մեծ եղբայրը». Regnum

16:15 • 23.01.22
Քաղաքականություն

Հետևելով Հայ Կաթողիկե պատրիարք Ռաֆայել Պետրոս 21-րդին օրինակին, որն անցյալ տարվա դեկտեմբերի կեսերին մեկնաբանել է Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունները վերականգնելու նախաձեռնությունը, օրերս իրենց խոսքն են ասել Կոստանդնուպոլսի Հայ Առաքելական եկեղեցու պատրիարք Սահակ Մաշալյանը և համայնքի ներկայացուցիչները։ Նրանց հայտարարություններն արվել են հունվարի կեսերին Մոսկվայում Անկարայի և Երևանի հատուկ ներկայացուցիչների առաջին հանդիպումից հետո, Regnum գործակալության կայքում «Թուրքիան կդառնա՞ Հայաստանի «մեծ եղբայրը»» վերտառությամբ հոդվածում գրում է մեկնաբան Ստանիսլավ Ստրեմիդլովսկին։

Ստորև մասնակի կրճատումներով ներկայացնում ենք հոդվածը.

«Ինչպես ավելի վաղ հայտնել էր Regnum-ը, բանակցությունները տևել են 1,5 ժամ։ Երկու երկրների արտգործնախարարությունները հանդիպման արդյունքները գնահատել են «դրական»՝ դրանք որակելով որպես «կառուցողական»։ Հաղորդվել է նաև, որ «կողմերը նախնական կարծիքներ են փոխանակել կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ, որն իրականացվելու է Թուրքիայի և Հայաստանի միջև առանց նախապայմանների երկխոսության միջոցով»։

Մեկ շաբաթ անց թուրքական Hürriyet թերթը գրել է. «Երևանի և Անկարայի միջև հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված քայլերը ուրախացրել են Թուրքիայի հայ համայնքին»։ Հրապարակումը մեջբերել է մի քանի կարծիք։ Պատրիարք Մաշալյանը նշել է, որ Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդ Թուրքիայի քաղաքացիների համար «չափազանց կարևոր է, որ հարաբերություններն օրեցօր բարելավվեն, որպեսզի երկու համայնքները ճանաչեն միմյանց և միասին աշխատեն»։ Հայ-թուրքական երկլեզու «Ակօս» թերթի գլխավոր խմբագիր Եդվարդ Դանձիկյանն ասել է, որ լավատես է երկու երկրների սահմանների վերականգնման հարցում։ Բայց ամենաուժեղ հայտարարությունն արել է «Կարագյոզյան» հիմնադրամի խորհրդի նախագահ Դիկրաթ Գյուլմեզգիլը, որը շեշտել է, որ «այսուհետ Թուրքիան պետք է աջակցի Հայաստանին բոլոր առումներով», «Թուրքիան պետք է հանդես գա որպես Հայաստանի ավագ եղբայր»։

Այս խոսքերը կարելի է համարել Ռաֆայել Պետրոս 21-րդի հայտարարությունների յուրատեսակ շարունակություն և զարգացում, որը 2021 թվականի դեկտեմբերի 14-ին իտալական AsiaNews կաթոլիկ պորտալին տված հարցազրույցում ընդգծել էր, որ Երևանի և Անկարայի միջև հարաբերությունների վերականգնման դիվանագիտական նախաձեռնությունը համարում է «դրական»: Նրա խոսքով, «էական տարրն» այն է, որ Թուրքիայի և Հայաստանի միջև կարգավորման համաձայնագիրը պետք է ձեռք բերվի «առանց նախապայմանների»...

Սակայն Հայաստանի և Թուրքիայի ներկայացուցիչների միջև բանակցություններին դեռևս արձագանք չկա եկեղեցական այնպիսի կարևոր առաջնորդներից, ինչպիսիք են Հայ առաքելական եկեղեցու առաջնորդ Գարեգին Բ կաթողիկոսը և Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Ա-ն: Նրանց լռությունը սկսում է ինտրիգներ առաջացնել Ռաֆայել Պետրոս 21-րդի և Մաշալյանի, ինչպես նաև Վատիկանի հայտարարությունների ֆոնին, որոնց դիրքորոշումն անուղղակիորեն արտացոլվել է Հայ կաթողիկե պատրիարքի կողմից։

Որոշ նրբերանգներ բացատրվում են կաթոլիկ մամուլում։ Ինչպես նշում է Արտասահմանյան առաքելությունների հայրապետական ինստիտուտի AsiaNews պորտալը, «Հայաստանը կշահի` դուրս գալով տնտեսական և առևտրային մեկուսացումից, որը նրան դարձրել է ամենաաղքատ նախկին խորհրդային հանրապետությունը Հարավային Կովկասում: Թուրքիան կվերականգնվի միջազգային մակարդակով և կկարողանա հետաքրքիր հնարավորություններ ստանալ հատկապես ենթակառուցվածքների ոլորտում. երկիրը դեռ շատ առումներով հետամնաց է»։

Մնում է մեկ խնդիր, այն է՝ Օսմանյան կայսրության կողմից 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը: Թուրքիան հրաժարվում է ճանաչել, գուցե հիմնականում տնտեսական պատճառներով: Սակայն ակնհայտ է, որ հարցը միայն տնտեսությունը չէ, թեև այն վճռորոշ դեր ունի։ 

Երևանի և Անկարայի հարաբերությունների վերականգնումը, երկու երկրների ներգրավվածությունը համատեղ նախագծերում կհանգեցնեն «հայկական գործոնի» ամրապնդմանը Թուրքիայի կյանքում։ Կարելի է սպասել, որ 1915 թվականի իրադարձությունների ժամանակ փախած հայերի ժառանգները Մերձավոր Արևելքի երկրներից կսկսեն վերադառնալ Թուրքիա։ Բացի այդ, Թուրքիայում այսպես կոչված «ծպտյալ հայերը» կարող են հիշել իրենց արմատները։ 2013 թվականի մայիսին Հայ առաքելական եկեղեցու Կոստանդնուպոլսի պատրիարքի փոխանորդ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը թուրքական հեռուստաալիքներից մեկին տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ ներկայում Թուրքիայում ապրում է 100 000 ծպտյալ հայ։ «Իսկ եթե խոսենք նրանց մասին, ում պապերն ու տատիկները հայ են, ապա նրանց թիվը կարող է գերազանցել մեկ միլիոնը»,- ասել էր Աթեշյանը։

Որոշ հայ հետազոտողներ կարծում են, որ «Օսմանյան կայսրությունում հայերի բոլոր ձեռքբերումները միայն թվարկելը կպահանջի գրել մեկից ավելի գիրք», և որ հենց «հայերն են ստեղծել Թուրքիան»:

«Հայկական գործոնի» վերակենդանացումն այս համատեքստում մի շարք հայ եկեղեցական առաջնորդների և Վատիկանի կողմից կարող է դիտվել որպես Թուրքիան փոխելու, նրան պակաս ազգայնական, կրոնական և էթնիկ փոքրամասնությունների նկատմամբ ավելի հանդուրժող դարձնելու և, հնարավոր է, հեռանկարում երկրի դաշնայնացման մասին խնդիր դնելու միջոց, և միևնույն ժամանակ բարելավել Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական բնութագիրը, ամրապնդել նրա պետականությունը։

Սակայն հարցն այն է, թե ինչպես կարձագանքի սրան հայկական սփյուռքը։ Կիլիկիո Կաթողիկոսի վերջերս տված հարցազրույցում լրագրողները նշել են. «Կարծիք կա, որ առանց անկախ պետության մենք ունեցել ենք ուժեղ (հայկական - Ս.Ս.) սփյուռք»: Նա մի կողմից ընդգծել է, որ «Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք» եռանկյունին առանձին իրողություններ ու մրցակիցներ չեն, իսկ մյուս կողմից էլ ափսոսանք է հայտնել, որ «Հայաստանի և Սփյուռքի ներկայիս հարաբերությունները փաստորեն ցույց են տալիս լճացած վիճակ», և այն «վերակենդանացնելու կարիք կա, հատկապես 44-օրյա պատերազմի հետևանքով ստեղծված անորոշության ու հուսահատության մթնոլորտում»:

Կարծես թե Կիլիկիո պատրիարքին հարող ուժերը դեռ զգուշանում են Թուրքիայի և Հայաստանի բանակցություններից և դժգոհ են Երևանի կողմից դրանք անտեսելուց, մինչդեռ թուրքահայերը սկսել են դերեր բաշխել «եղբայրական հարաբերություններում»։ Դեռևս իր խոսքը չի ասել ԱՄՆ-ի ու Ֆրանսիայի սփյուռքը։ Տեսնենք, թե ինչպես կզարգանան իրադարձությունները»,-գրել է հեղինակը:

 

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

20:39 • 01.12.23

Պայքարը սկսել ենք 18 հոգով, հաջորդ փուլի համար 50-100 հոգի է պետք 2-3 օրով․ Միքայել Նահապետյան

13:49 • 30.11.23

Անշարժ գույքի շուկայում գների նվազում տեղի չի ունենա․ Կադաստրի կոմիտեի ղեկավար

13:08 • 30.11.23

Համապատասխան լծակներով կդրդենք մեր քաղաքացիներին երթևեկել ՀՀ պետհամարանիշներով․ Նիկոլ Փաշինյան

20:56 • 29.11.23

Եվրոպան չի շտապում մեծ ֆինանսական փաթեթներ առաջարկել ՀՀ-ին, 1-2 ամիս հետո ՀՀ-ն կարող է նորից արագ պտտվել դեպի Ռուսաստան․ Վարդան Արամյան

17:10 • 29.11.23

Ռուսաստանը մեր տնտեսությունը գրավելուց հետո, արդեն տարածքներն է վերցնում․ Գագիկ Մելքոնյան

16:48 • 29.11.23

Արցախի հարցը չի լուծվել և ոչ մի ժամանակահատվածում չի կարող լուծված լինել․ Սամվել Բաբայան

16:47 • 29.11.23

Չէի ասի, որ քաղաքական տարրեր կան․ Վահան Քերոբյանը՝ Լարսում ստեղծված իրավիճակի մասին

16:36 • 29.11.23

Տղայական խոսակցություններով ու մատ թափ տալո՞վ են արտահանումը խթանում․ Թադևոս Ավետիսյան

16:38 • 27.11.23

Դիզայներ Ալյոնա Կոննովայի զգեստները՝ Հայաստանում․ MOMENT of WHITE հարսանեկան նորաձևության բրենդը նոր շունչ է բերել հայկական նորաձևության աշխարհ (լուսանկարներ, տեսանյութ)

16:37 • 27.11.23

Ռուսաստա՛ն, քո ի՞նչ գործն է՝ ՀՀ-ն որ ուղղությամբ է ուզում գնալ․ Հակոբ Ասլանյան

11:02 • 27.11.23

«Սուրմալու»-ի մետրոյի նախագծման մրցույթը սկսեք, Աջափնյակի կայարանի շինարարությունը մյուս տարի կսկսենք. Ավինյան

20:59 • 24.11.23

ՀՀ-ում ճանապարհ հսկելու դեպքում ռուսական «ФСБ»-ն կարող է գործակցել Թուրքիայի հետ, ինչպես Աղդամում․ Արթուր Խաչիկյան

19:23 • 24.11.23

Մեր բերած միլիարդների զենքը, որ «մետաղի ջարդոն» էին ասում, հաջողությամբ հանձնեցին Բաքվին. Սարգսյան

19:22 • 24.11.23

Ժողովրդավարությունը շատ պարագաներում խանգարում է երկրի անվտանգությանը

19:21 • 24.11.23

Պարտադրված խաղաղության պայմանագիրը նույն կապիտուլյացիան է. Սերժ Սարգսյան

19:20 • 24.11.23

ՀԱՊԿ-ը մեր դաշնակիցն է, որի հետ պետք է աշխատել ուղեղով, ոչ թե լեզվով. Սերժ Սարգսյան

19:19 • 24.11.23

Թիրախավորվել է ՀՀ-ն, մեր պետությունն ու պետականությունը․ Սերժ Սարգսյան

17:13 • 24.11.23

ՀՀ-ում դատապարտված ադրբեջանցիներին պատրաստ ենք տալ մեր գերիներին վերադարձնելու համար. Փաշինյան

17:08 • 24.11.23

Այսօրվա դրությամբ արցախցիների վերադարձը Ստեփանակերտ իրատեսական չէ․ Նիկոլ Փաշինյան

14:29 • 24.11.23

Դեռ պարզ չէ՝ Ադրբեջանը վերահաստատո՞ւմ է երեք սկզբունքների շուրջ խաղաղության պայմանագիր կնքել Հայաստանի հետ, թե ոչ․ Փաշինյան

13:53 • 24.11.23

Բարձր առաջադիմությամբ ՀՀ քաղաքացիները Ակադեմիական քաղաքում կսովորեն անվճար. Փաշինյան

16:11 • 23.11.23

Մեքենան պետք է վաճառենք տանք պետությանը․ ավտոներկրողների բողոքի ակցիան՝ Կառավարության դիմաց

15:18 • 23.11.23

Պարեկները խախտում չեն արել․ փոխնախարարը՝ Կապանի միջադեպի մասին

14:15 • 23.11.23

Հայաստանում գրանցված աշխատատեղերի նոր ռեկորդ ունենք, գերազանցել ենք 730․000-ը․ Նիկոլ Փաշինյան

14:10 • 23.11.23

«Էլեկտրական հոսանքն անորակ է»․ կառավարության նիստի ժամանակ լույսն անջատվեց

20:53 • 22.11.23

Հայաստանում կա «խորքային պետություն», կառավարվում է հարևան, հյուսիսի և արևմուտքի ուժային կենտրոններից․ Հայկ Դեմոյան

15:30 • 21.11.23

Երևանում կայացավ «Էմոցիոնալ կապիտալ. ինչպես էմոցիաները վերածել եկամտի» Իրինա Խակամադայի մաստեր կլասը

20:56 • 20.11.23

Մեծ հաշվով արդեն դարձել ենք Ուկրաինա, բայց չունենք Ուկրաինայի ռեսուրսը և ստրատեգիական խորքը. Վահե Հովհաննիսյան

20:22 • 18.11.23

Փաշինյանը շտապում է պայմանագիր ստորագրել, դա իր իշխանության պահպանման թուղթն է․ Քրիստինե Վարդանյան

16:43 • 17.11.23

ՀՀ-ում բենզինի գինը համեմատել ՌԴ-ի, կամ Բելառուսի հետ տեղին չէ․ Գեղամ Գևորգյան

15:17 • 17.11.23

Լարսը մասնակի է փակվելու, որևէ խնդիր չունենք․ Վահան Քերոբյան

14:40 • 17.11.23

Մարգարայի անցակետը մյուս շաբաթվա ընթացքում արդեն պատրաստ կլինի․ Ռուստամ Բադասյան

14:39 • 17.11.23

ԵՊՀ միջադեպը պատճառ չէ ռեկտորի հրաժարականը պահանջելու․ Ժաննա Անդրեասյան

13:41 • 17.11.23

Ադրբեջանին կոչ ենք անում կառուցողական քննարկումների դաշտ վերադառնալ. Արթուր Հովհաննիսյան

13:29 • 17.11.23

Ընտանիքում բռնnւթյուն ենթարկված անձանց պաշտպանության համար կկիրառվեն էլեկտրոնային ձեռնակապեր

20:49 • 16.11.23

Դարձի՛ր Ակբա բանկի հաճախորդ աշխարհի ցանկացած վայրից

17:32 • 16.11.23

Կրթաթոշակներ՝ արցախցի շուրջ 300 երիտասարդներին․ PMI Science գիտահետազոտական կենտրոնը միացել է Armenian Cod Academy-ի «Tech for Artsakh» նախաձեռնությանը

12:46 • 16.11.23

Առաջիկա ամիսներին Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելու մեր քաղաքական կամքը մնում է անսասան․ Նիկոլ Փաշինյան

12:13 • 16.11.23

Մեր հարևանները վստահ են` մենք որևէ մեկի վրա հարձակվելnւ մտադրություն չունենք. Փաշինյան

11:58 • 16.11.23

Այսօր բանակին ավելի շատ գումար կհատկացնեինք, եթե 30 տարում ճանապարհ ու դպրոց սարքած լինեին․ Խաչատուր Սուքիասյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Քաղաքականություն

Իրավունք

Տնտեսություն

Սպորտ

Մամուլի տեսություն

Իրադարձային

Մշակույթ

Գիտություն/տեխնիկա

Ժամանց